Gavin Wood trong bài phát biểu tại Decoded 2023 chuyển hướng trọng tâm từ việc xây dựng Polkadot từ thể chế liên bang các parachain thành một thực thể đồng nhất với mỗi parachain giống như một core của bộ xử lý đa lõi. Nhưng làm thế nào để chuyển từ một đống hỗn loạn thành một thể chế đồng nhất? Điều đó sẽ đem lại cơ hội và rủi ro nào cho nền tảng này?
Khó khăn hiện tại
Có thể nói Polkadot đã thất bại trong việc thực thi chiến lược mở rộng blockchain theo xu hướng đa dạng hóa để tạo ra các chain chuyên biệt cho các ứng dụng (app specific chains). Đấu giá parachain vốn là cơ chế rất hay nhưng team của Polkadot đã không tìm được đủ những người đồng hành chất lượng khiến càng về sau giá bỏ thầu cho parachain càng ít, khiến nhà đầu tư vào hệ sinh thái này càng mất đi nhiệt huyết. Phần lớn các team tham gia, không đóng góp được thêm mấy giá trị mà còn làm cho hình ảnh của Polkadot càng trở nên tệ hại.
Về mặt triển khai kỹ thuật, nhiều dự án quan trọng lại bỏ cuộc giữa chừng khiến cho nền tảng này trở nên cô lập. Snow forks dự án cầu nối với Ethereum đã biến mất mà không để lại một chút kết quả nào khiến việc chuyển thanh khoản từ Ethereum sang trở nên manh mún với hàng loạt các tài sản cùng tên nhưng đến từ những cầu nối khác nhau làm người dùng không biết đâu mà lần. XCMP thì triển khai chậm chạp thiếu sự hỗ trợ đồng nhất từ các parachain. WASM tưởng thành thứ vũ khí sắc bén khiến Polkadot có thể giữ các nhà phát triển thì hầu như không có ứng dụng nào chất lượng được phát triển. Những hỗ trợ có tính chất nền tảng rất thiếu thốn khiến những việc giống nhau staking của các parachain không giống nhau.
Việc sử dụng vốn của Polkadot cũng gặp rất nhiều vấn đề. Cả Web3 Foundation và Parity đều cấp vốn cho những dự án phát triển cho hệ sinh thái nhưng hoạt động này thiếu phối hợp, không xác định được ưu tiên, thiếu đối tác chất lượng khiến hầu như không có sản phẩm nào chất lượng được ra mắt. Trong khi ngân quỹ còn rất nhiều nhưng chỉ có thể giải ngân cho những dự án kém cỏi khiến hệ sinh thái hoàn toàn mất sức hấp dẫn. Không những thế, cả Web3 Foundation lẫn Parity lại không hề hỗ trợ cho sự phát triển hệ sinh thái cho các parachain mạnh cũng như ứng dụng trên đó để chúng có thể thu hút người dùng mà mặc kệ các parachain tự xoay xở trong khi có một đống DOT dư thừa nằm chết dí trong treasury.
Về trải nghiệm người dùng, Polkadot không có hệ thống địa chỉ thống nhất mà để các dự án có những hệ thống địa chỉ khác nhau, nên trải nghiệm người dùng khó khăn hơn. Những thứ có thể làm một cách đồng bộ như việc chuyển tài sản từ các chain với XCMP, cầu nối, hệ thống địa chỉ nhất quán, dịch vụ staking,… là những thứ cần sự đồng nhất để người dùng không tốn thời gian học lại khi di chuyển trên các parachain là những thứ cơ bản nhất cho UX vậy mà Polkadot lại không có được những thứ đó.
Nói chung, về mặt thực thi, với team khoảng 400 người của riêng Parity chưa kể W3F và hàng chục parachain mà hạ tầng của Polkadot sau chừng đó thời gian mà vẫn còn hoang sơ thì có thể nói là đây là một sự kém hiệu quả rõ rệt.
Chuyển sang tầm nhìn mới, Polkadot 2.0
Rõ ràng tầm nhìn mới của Polkadot không có gì mới mà có thể nói rằng nó lại cố gắng đuổi theo Ethereum. Tất nhiên, Polkadot hơn Ethereum ở chỗ relay chain của nó đã xây dựng được một cơ chế rollup tự động và đồng bộ hơn. Điều này giúp giao tiếp giữa các parachain với nhau dễ dàng hơn, an toàn và đồng nhất hơn.
Với tầm nhìn mới theo mình hiểu, Polkadot thay vì đề cao chain như trước thì sẽ đề cao ứng dụng. Như vậy, để ứng dụng có thể chạy được trên những chain khác nhau kiểu như phần mềm chạy trên các lõi khác nhau của bộ xử lý, nếu cần có thể chạy trên nhiều lõi hơn thì các lõi đó cần có sự giao tiếp với ứng dụng là đồng nhất chứ không thể mỗi parachain mỗi khác như hiện nay.
Nhưng làm thế nào để đưa các parachain hiện nay vốn đang vô cùng khác biệt trở nên đồng bộ hơn lại cần phải làm rất nhiều việc. Đó là làm thế nào để bản thân nhóm phát triển của Parity làm việc hiệu quả hơn. Đó là làm thế nào để phối hợp giữa các nhóm phát triển parachain được tốt hơn. Đó là làm thế nào cải thiện chất lượng cho các nhóm parachain. Đó là làm thế nào để thu hút tài năng bổ sung,… Rồi sau đó mới là những vấn đề kỹ thuật cụ thể hơn.
Polkadot 1.0 với đông người hơn và nhiệt huyết hơn chưa làm được gì nhiều thì Polkadot 2.0 với nhiều thách thức hơn, ít người hơn liệu có thể vượt qua thử thách này được không? Câu hỏi này cần có thời gian để chúng ta biết được trả lời ra sao.
Các bạn nghĩ thế nào?
Khó khăn hiện tại
Có thể nói Polkadot đã thất bại trong việc thực thi chiến lược mở rộng blockchain theo xu hướng đa dạng hóa để tạo ra các chain chuyên biệt cho các ứng dụng (app specific chains). Đấu giá parachain vốn là cơ chế rất hay nhưng team của Polkadot đã không tìm được đủ những người đồng hành chất lượng khiến càng về sau giá bỏ thầu cho parachain càng ít, khiến nhà đầu tư vào hệ sinh thái này càng mất đi nhiệt huyết. Phần lớn các team tham gia, không đóng góp được thêm mấy giá trị mà còn làm cho hình ảnh của Polkadot càng trở nên tệ hại.
Về mặt triển khai kỹ thuật, nhiều dự án quan trọng lại bỏ cuộc giữa chừng khiến cho nền tảng này trở nên cô lập. Snow forks dự án cầu nối với Ethereum đã biến mất mà không để lại một chút kết quả nào khiến việc chuyển thanh khoản từ Ethereum sang trở nên manh mún với hàng loạt các tài sản cùng tên nhưng đến từ những cầu nối khác nhau làm người dùng không biết đâu mà lần. XCMP thì triển khai chậm chạp thiếu sự hỗ trợ đồng nhất từ các parachain. WASM tưởng thành thứ vũ khí sắc bén khiến Polkadot có thể giữ các nhà phát triển thì hầu như không có ứng dụng nào chất lượng được phát triển. Những hỗ trợ có tính chất nền tảng rất thiếu thốn khiến những việc giống nhau staking của các parachain không giống nhau.
Việc sử dụng vốn của Polkadot cũng gặp rất nhiều vấn đề. Cả Web3 Foundation và Parity đều cấp vốn cho những dự án phát triển cho hệ sinh thái nhưng hoạt động này thiếu phối hợp, không xác định được ưu tiên, thiếu đối tác chất lượng khiến hầu như không có sản phẩm nào chất lượng được ra mắt. Trong khi ngân quỹ còn rất nhiều nhưng chỉ có thể giải ngân cho những dự án kém cỏi khiến hệ sinh thái hoàn toàn mất sức hấp dẫn. Không những thế, cả Web3 Foundation lẫn Parity lại không hề hỗ trợ cho sự phát triển hệ sinh thái cho các parachain mạnh cũng như ứng dụng trên đó để chúng có thể thu hút người dùng mà mặc kệ các parachain tự xoay xở trong khi có một đống DOT dư thừa nằm chết dí trong treasury.
Về trải nghiệm người dùng, Polkadot không có hệ thống địa chỉ thống nhất mà để các dự án có những hệ thống địa chỉ khác nhau, nên trải nghiệm người dùng khó khăn hơn. Những thứ có thể làm một cách đồng bộ như việc chuyển tài sản từ các chain với XCMP, cầu nối, hệ thống địa chỉ nhất quán, dịch vụ staking,… là những thứ cần sự đồng nhất để người dùng không tốn thời gian học lại khi di chuyển trên các parachain là những thứ cơ bản nhất cho UX vậy mà Polkadot lại không có được những thứ đó.
Nói chung, về mặt thực thi, với team khoảng 400 người của riêng Parity chưa kể W3F và hàng chục parachain mà hạ tầng của Polkadot sau chừng đó thời gian mà vẫn còn hoang sơ thì có thể nói là đây là một sự kém hiệu quả rõ rệt.
Chuyển sang tầm nhìn mới, Polkadot 2.0
Rõ ràng tầm nhìn mới của Polkadot không có gì mới mà có thể nói rằng nó lại cố gắng đuổi theo Ethereum. Tất nhiên, Polkadot hơn Ethereum ở chỗ relay chain của nó đã xây dựng được một cơ chế rollup tự động và đồng bộ hơn. Điều này giúp giao tiếp giữa các parachain với nhau dễ dàng hơn, an toàn và đồng nhất hơn.
Với tầm nhìn mới theo mình hiểu, Polkadot thay vì đề cao chain như trước thì sẽ đề cao ứng dụng. Như vậy, để ứng dụng có thể chạy được trên những chain khác nhau kiểu như phần mềm chạy trên các lõi khác nhau của bộ xử lý, nếu cần có thể chạy trên nhiều lõi hơn thì các lõi đó cần có sự giao tiếp với ứng dụng là đồng nhất chứ không thể mỗi parachain mỗi khác như hiện nay.
Nhưng làm thế nào để đưa các parachain hiện nay vốn đang vô cùng khác biệt trở nên đồng bộ hơn lại cần phải làm rất nhiều việc. Đó là làm thế nào để bản thân nhóm phát triển của Parity làm việc hiệu quả hơn. Đó là làm thế nào để phối hợp giữa các nhóm phát triển parachain được tốt hơn. Đó là làm thế nào cải thiện chất lượng cho các nhóm parachain. Đó là làm thế nào để thu hút tài năng bổ sung,… Rồi sau đó mới là những vấn đề kỹ thuật cụ thể hơn.
Polkadot 1.0 với đông người hơn và nhiệt huyết hơn chưa làm được gì nhiều thì Polkadot 2.0 với nhiều thách thức hơn, ít người hơn liệu có thể vượt qua thử thách này được không? Câu hỏi này cần có thời gian để chúng ta biết được trả lời ra sao.
Các bạn nghĩ thế nào?
